Hazine ve Maliye Bakanlığı (Gelir İdaresi Başkanlığı) tarafından 31540 sayısında Vergi Usul Kanunu Tebliği (Sıra No:529) (“Tebliğ”) 13 Temmuz 2021’de Resmî Gazete ’de yayımlanmıştır.
Gelirlerin/servetlerin arkasındaki gerçek isimlerin bilinmesinin vergi kaçakçılığı ile mücadelede önemi vurgulanarak, OECD’ ye (1) taraf ülkelerin uyması gereken uluslararası asgari standartlar kapsamında tüzel kişiliklerin ve tüzel kişiliği olmayan teşekküllerin gerçek faydalanıcısının bilinmesi standart olarak bildirilmiştir. OECD bünyesinde suç gelirlerinin aklanması ve terörizmin finansmanının önlenmesi amacıyla kurulan FATF ‘nin (2) da tavsiyelerinde tüzel kişiliklerin ve tüzel kişiliği olmayan teşekküllerin gerçek faydalanıcısının bilinmesinin karşılığı olduğu belirtilmiştir.
Tebliğ ile tüzel kişiliklerin ve tüzel kişiliği olmayan teşekküllerin gerçek faydalanıcısının bildirilmesi usulü açıklanmaktadır. 13 Temmuz 2021’de yürürlüğe girmiştir.
Kurumlar vergisi mükellefleri dahil mükelleflerin en geç 31 Ağustos 2021 günü sonuna kadar gerçek faydalanıcı bilgisinin İnternet Vergi Dairesi üzerinden elektronik ortamda form ile GİB’e bildirmeleri gerekmektedir.
Bildirim yükümlüsü olanlar kimlerdir
Faaliyet gösteren (tasfiye işlemi devam edenler dahil) mükellefler gerçek faydalanıcı bilgisi bildirimini 1 Ağustos 2021 itibariyle yapmakla yükümlüdür:
- Kurumlar vergisi mükellefleri,
- Kollektif şirketlerde şirketi temsile yetkili kimse veya ortak,
- Eshamsız komandit şirketlerde komandite ortaklardan biri ve adi ortaklıklar adına en yüksek ortaklık payına sahip kişi,
- Türkiye’de yönetim merkezi olan veya Türkiye’de mukim yöneticisi olan yabancı ülkede kurulmuş trust (3) ve benzeri teşekküllerin yöneticileri, mütevellileri veya temsilcileri.
GİB tarafından talep edildiği takdirde, müşterileri tarafından gerçekleştirilen işlemlerin gerçek faydalanıcı bilgisi bildirimini yapmakla yükümlü tutulanlar ise şunlardır:
- Bankalar,
- Bankalar dışında banka kartı veya kredi kartı düzenleme yetkisini haiz kuruluşlar,
- Kambiyo mevzuatında belirtilen yetkili müesseseler,
- Finansman ve faktoring şirketleri,
- Sermaye piyasası aracı kurumları ve portföy yönetim şirketleri,
- Ödeme kuruluşları ile elektronik para kuruluşları,
- Yatırım ortaklıkları,
- Sigorta, reasürans ve emeklilik şirketleri ile sigorta ve reasürans brokerleri,
- Finansal kiralama şirketleri,
- Sermaye piyasası mevzuatı çerçevesinde takas ve saklama hizmeti veren kuruluşlar,
- Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar Piyasasına ilişkin saklama hizmeti ile sınırlı olmak üzere Borsa İstanbul Anonim Şirketi,
- Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi ile kargo şirketleri,
- Varlık yönetim şirketleri,
- Kıymetli maden, taş veya mücevher alım satımı yapanlar ile bu işlemlere aracılık edenler,
- Cumhuriyet altın sikkeleri ile Cumhuriyet ziynet altınlarını basma faaliyeti ile sınırlı olmak üzere Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü,
- Kıymetli madenler aracı kuruluşları,
- Ticaret amacıyla taşınmaz alım satımıyla uğraşanlar ile bu işlemlere aracılık edenler,
- İş makineleri dâhil her türlü deniz, hava ve kara nakil vasıtalarının alım satımı ile uğraşanlar ile bu işlemlere aracılık edenler,
- Tarihi eser, antika ve sanat eseri alım satımı ile uğraşanlar veya bunların müzayedeciliğini yapanlar,
- Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü, Türkiye Jokey Kulübü ve Spor Toto Teşkilat Başkanlığı dâhil talih ve bahis oyunları alanında faaliyet gösterenler,
- Spor kulüpleri,
- Noterler,
- Savunma hakkı bakımından diğer kanun hükümlerine aykırı olmamak ve 19/3/1969 tarihli ve 1136 sayılı Avukatlık Kanununun 35 inci maddesinin birinci fıkrası ile alternatif uyuşmazlık çözüm yolları kapsamında ifa edilen mesleki çalışmalar nedeniyle edinilen bilgiler hariç olmak üzere; taşınmaz alım satımı, sınırlı ayni hak kurulması ve kaldırılması, şirket, vakıf ve dernek kurulması, birleştirilmesi ile bunların idaresi, devredilmesi ve tasfiyesi işlerine ilişkin finansal işlemlerin gerçekleştirilmesi, banka, menkul kıymet ve her türlü hesaplar ile bu hesaplarda yer alan varlıkların idaresi işleriyle sınırlı olmak üzere serbest avukatlar,
- Bir işverene bağlı olmaksızın çalışan serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali müşavir ve yeminli mali müşavirler,
- Finansal piyasalarda denetim yapmakla yetkili bağımsız denetim kuruluşları,
- Kripto varlık hizmet sağlayıcılar,
- Tasarruf finansman şirketleri
- Merkezi yurtdışında bulunan yükümlü
ile bunların şube, acente, temsilci ve ticari vekilleri ile benzeri bağlı birimleri.
Gerçek faydalanıcı nasıl belirlenecek
- Tüzel kişiliğin %25’i aşan hissesine sahip gerçek kişi ortakları, tüzel kişiliğin %25’i aşan hissesine sahip gerçek kişi ortağının gerçek faydalanıcı olmadığından şüphelenilmesi veya bu oranda hisseye sahip gerçek kişi ortak bulunmaması durumunda, tüzel kişiliği nihai olarak kontrolünde bulunduran gerçek kişi ya da kişiler gerçek faydalanıcı olarak bildirilecektir.
- Yukarıda sayılanlardan gerçek faydalanıcının tespit edilemediği durumlarda, en üst düzey icra yetkisine sahip gerçek kişi ya da kişiler, gerçek faydalanıcı olarak bildirilecektir.
- Tüzel kişiliği olmayan iş ortaklıkları gibi teşekküllerde nihai olarak kontrolünde bulunduran gerçek kişi ya da kişiler, bu kişilerin tespit edilememesi halinde tüzel kişiliği olmayan teşekkül nezdinde en üst düzeyde icra yetkisine sahip gerçek kişi ya da kişiler üst düzey yönetici sıfatıyla gerçek faydalanıcı olarak kabul edilip bildirilecektir.
- Trust ve benzeri teşekküllerde; kurucular, mütevelli, yönetici, denetçi veya faydalanıcı sıfatını haiz olanlar ya da bu teşekküller üzerinde nüfuz sahibi olanlar gerçek faydalanıcı olarak kabul edilerek bildirime konu edilecektir.
Bildirim ne zaman ve nasıl yapılacak
- Kurumlar vergisi mükellefleri, geçici vergi beyannameleri ve yıllık kurumlar vergisi beyannamesi ekinde bildirmek zorundadır.
- Kurumlar vergisi mükellefleri dışında kalan diğer mükellefler ile diğer kişiler gerçek faydalanıcı bilgisini her yılın Ağustos ayı sonuna kadar GİB’e bir form ile elektronik ortamda bildirmek zorundadır.
- Yukarıda sayılanların yeni mükellefiyet tesis ettirmesi veya daha önce bildirime ekledikleri bilgilerde değişiklik olması halinde, yeni mükellefiyet tesisini veya bilgi değişikliğini, bunların gerçekleştiği tarihi takip eden bir ay içerisinde bildirmeleri gerekmektedir.
- Bildirimlerin İnternet Vergi Dairesi üzerinden yapılması zorunlu tutulmuştur. Bildirim formunun elektronik ortamda verilmiş sayılabilmesi için sistem üzerinden onaylama işleminin yapılması şarttır. Onaylama işlemi en geç bildirimin verilmesi gereken sürenin son günü saat 23:59’a kadar tamamlanması gerekmektedir.
Bildirim neleri içerecek
Gerçek faydalanıcıların adı, soyadı, vatandaşlıkları, kimlik numaraları ve adresleri, varsa telefon, faks ve elektronik posta bilgileri ile gerçek faydalanıcılığın sebebini içerecektir.
Bildirmemenin yaptırımı
Gerçek faydalanıcı bilgisi bildirimine konu edilen bilgilerin mükellefler tarafından, bildirimin verildiği tarihi takip eden takvim yılının başından itibaren 5 yıl süreyle muhafaza edilmesi gerekmektedir.
Eksik veya yanıltıcı bildirme ya da hiç bildirmeme hallerinde 213 sayılı Kanunun ilgili ceza hükümleri uygulanacaktır.
MASAK hatalı bildirimi tespit ederse gerekli cezai işlemlerin ve sicil kayıtlarında gerekli değişikliklerin yapılabilmesi amacıyla GİB’e bildirecektir.
Av. Yeliz Özçetin
(1) OECD: Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı Vergi Amaçlarına Yönelik Şeffaflık ve Bilgi Değişimi Küresel Forumu (Küresel Forum).
(2) FATF: Mali Eylem Görev Gücü. 1989 yılında G-7 ülkeleri (ABD, Japonya, Almanya, Fransa, İngiltere, İtalya ve Kanada) tarafından karapara aklamanın uluslararası alanda önlenmesi amacıyla OECD bünyesinde kurulmuştur. 11 Eylül 2001 tarihinden sonra vizyonuna terörün finansmanı ile mücadeleyi de dahil eden FATF’nin halen 32 ülke ve 2 bölgesel kuruluş olmak üzere toplam 34 üyesi bulunmaktadır. Türkiye, 24 Eylül 1991 tarihinde FATF’e üye olmuştur. FATF’in üyeleri şunlardır: ABD, Almanya, Arjantin, Avustralya, Avusturya, Belçika, Brezilya, Çin, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Güney Afrika, Hollanda, Hong-Kong, İngiltere, İrlanda, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, İzlanda, Japonya, Kanada, Lüksemburg, Meksika, Norveç, Portekiz, Rusya Federasyonu, Singapur, Türkiye, Yeni Zelanda, Yunanistan, Avrupa Komisyonu, Körfez İşbirliği Konseyi. Ayrıca, FATF benzeri bölgesel kuruluşlar olan, MENAFATF, MONEYVAL, APG, GAFISUD “imtiyazlı üye” (associate member) sıfatına haizdir. (bkz. https://masak.hmb.gov.tr/mali-eylem-gorev-gucu )
(3) Trust: Bir malvarlığının belirli bir lehtar ya da lehtar grubunun yararlanması için, malvarlığının maliki olan sözleşme kurucusu tarafından, söz konusu malvarlığının yönetimi, kullanımı ya da sözleşmede belirtilen diğer tasarruflarda bulunulması amacıyla sözleşmeyi icra eden bir mütevellinin kontrolüne bırakılmasını hüküm altına alan hukuki ilişkiyi ifade eder.