1. Tanım
Yüzyılımızda en önemli ekonomik değerin bilgi olduğu açıktır. “Know-how” terimi çoğunlukla dilimizde tercüme edilmeden ve genellikle teknik bilgi, deneyim anlamında kullanılmaktadır. Teknik bilgi, sayılanlarla sınırlı olmamak üzere yalnızca endüstriyel ve teknik bilgileri değil, pazarlama, reklam yöntemleri, organizasyon, personellerin eğitimi ve idare ile ilgili ticari bilgileri de kapsamaktadır. Fikri ürün olduğu açıktır.
2. Sözleşme Hazırlanırken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Sui generis bir sözleşme türü olan know -how sözleşmeleri, uygulamada lisans sözleşmelerine benzetilmektedir, ancak çok temel bir fark vardır: “Know – how” ne sınırları kesin şekilde belirlenebilen bir kavramdır ne de kanunda düzenlenen bir haktır.
İşletmeler, üretim yaparken minimum sermaye ve zaman ile maksimum verim elde etmeyi amaçlamaktadır. Bu nedenle, aleni halde olmayan teknik bilgiye sahip kişi(ler)den bu bilgileri alabilmektedir. Karşılığında bedel, götürü bedel olarak peşin ya da taksitle ödeme şeklinde kararlaştırılabileceği gibi know-how satışı neticesinde elde edilen mal veya hizmetin sağladığı gelirden / cirodan veya kardan belirli bir yüzde şeklinde de kararlaştırılabilmektedir. Elde edilecek mal veya hizmetin gelirinden bağımsız şekilde (zira, gelir de elde edilemeyebilir) asgari bir bedel üzerinden de anlaşılabilmektedir. Sözleşme serbestisi çerçevesinde taraflar ödemenin nasıl yapılacağını serbestçe belirleyebilmektedir.
Sözleşme ile teknik bilginin satılması, kullandırılması hali söz konusudur. İnhisari nitelikte sözleşmenin hazırlanması halinde know-how sahibi artık bu bilgisini dilediği gibi kullanmaya devam edemeyecektir. Sözleşme hazırlanırken, know-how alanın know-how’ı geliştirme yükümlülüğü ve bunun karşılığında bedelin ne olacağı hususu da netleştirilmelidir. Ayrıca, know-how alan, daha önceden patent alamayacak düzeydeki know-how’ı geliştirerek patent alabilecek seviyeye getirirse, patent ettirme hakkının kimde olacağı hususunun, gizlilik, rekabet etmeme yükümlülüklerinin sözleşmede açıkça belirlenmesinde fayda vardır. Uyuşmazlıklar çoğunlukla haksız rekabetten kaynaklı olmaktadır.
Bu yazı ile know-how sözleşmeleri ve sözleşmelerde özellikle dikkat edilmesi gereken hususlar hakkında genel bir çerçeve çizmek hedeflenmiştir. Uygulamada inşaat, muhasebe, bilgi teknolojileri, biyoteknoloji gibi pek çok alanda patentlenmeyen gizli bilgilerin ticari olarak kullandırılması için know-how sözleşmeleri düzenlenmektedir.
Av. Yeliz Özçetin