TC. Merkez Bankası tarafından Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmasına Dair Yönetmelik (“Yönetmelik”) Resmi Gazete’ de 16.04.2021’de yayımlandı. 30.04.2021’de yürürlüğe girecek Yönetmelik’te özetle (1) kripto varlık hukuki olarak tanımlanmış, (2) kripto varlıkların ödeme aracı olarak kullanımı yasaklanmış ve (3) ödeme kuruluşları ile elektronik para kuruluşlarının kripto varlıklara ilişkin alım satım, saklama, transfer veya ihraç hizmeti sunan platformlara veya bu platformlardan yapılacak fon aktarımlarına aracılık etmesine müsaade edilmemiştir.
Kripto varlık ifadesi, hukuki terim niteliği kazanmıştır.
Kriptopara deyimi, hukuki bir terim olarak mevzuatta yer almamaktadır. Yeni bir kavram olması ve resmi bir kuruluş tarafından ihraç edilen varlık olmaması nedeniyle dijital varlık, dijital para gibi farklı şekillerde ifade edildiği görülmektedir. Yönetmelik’te kripto varlık ifadesinin kullanımı ile Bitcoin, Ethereum, Ripple, Bilira gibi kriptoparaların kripto varlık olarak nitelendiği, kriptopara yerine özellikle kripto varlık ifadesinin kullanıldığı görülmektedir.
Yönetmelik’in uygulanmasında kripto varlık, dağıtık defter teknolojisi veya benzer bir teknoloji kullanılarak sanal olarak oluşturulup dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan, ancak itibari para, kaydi para, elektronik para, ödeme aracı, menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı olarak nitelendirilmeyen gayri maddi varlıkları ifade etmektedir.
Para, değiş tokuş yani ödeme aracıdır. Hesap birimi olarak kullanılmaktadır, mal ve hizmetleri fiyatlandırmaya, değer biçmeye yaramaktadır. Ayrıca, değer deposu olarak kabul edilmektedir. Bitcoin, Ethereum, Ripple, Bilira gibi varlıkları kriptopara yerine kripto varlık olarak tanımlayan Yönetmelik ile bu varlıkların ödeme aracı olmasının önüne geçilmiştir.
Kripto varlıkların 30.04.2021’den itibaren ödeme aracı olarak kullanımı ve kullanımına ilişkin hizmet verilmesi engellenmiştir.
24.03.2021’de Twitter üzerinden Elon Musk, Tesla satışında ödemenin Bitcoin ile yapılabileceğini açıklamıştı.
Elon Musk’ın açıklamasının ardından B&G Motors, Bitcoin ile geçtiğimiz hafta Royal Motors Bitcicoin ile araç satışı yapacağını duyurmuştu. Yönetmelik ile 30.04.2021 tarihi itibariyle araç satışlarının bu varlıklarla yapılmasının önüne geçilmiştir.
Merkezi bir otorite tarafından ihraç edilmemesi nedeniyle uzun zamandır, hukuki bir terim niteliği kazanmayan kriptoparalar, ülkemizde kayıt dışı işlemlerin hukuka uygun hale getirilmesine, teröre finansman sağlanmasına, vergiden kaçınmaya veya vergi kaçakçılığına imkân vermeye elverişlidir. Ayrıca, blokzincir gibi dağıtık defter teknolojilerinin üzerinde yapılan işlemlerin kaydedilmesi ve kaydın geri döndürülememesi nedeniyle kriptoparaların saklanması veya transferi konusunda kişiler mağduriyet yaşama riski altında görülmektedir. TC. Merkez Bankası’nın bu sakıncalar nedeniyle ödeme yasağı getirdiği söylenmektedir.
Sadakat programları ile biriken puanları kriptoparaya dönüştürerek kullanmak isteyenlerin bu planlarının gerçekleşmesinin önüne bu Yönetmelik set kurmuştur. Zira, biriken puanlar ile ödeme yapılabilmektedir.
Ödeme kuruluşları ile elektronik para kuruluşları kriptopara transferi yapamayacak!
Ödeme kuruluşları ile elektronik para kuruluşları, kriptopara ile işlem yapan platformlara veya bu platformlardan fon aktarılmasına aracılık edemeyeceği düzenlenmiştir.
Finans dünyasının baş aktörleri kuşkusuz bankalardır. Teknolojik gelişmeler dikkate alınarak para transferlerinde aracılık etme yetkisinin verilmesi ile bankalara alternatif olarak kurulan ödeme kuruluşları ile elektronik para kuruluşlarından kriptoparaların alım-satımı, TL’ye veya başka bir para birimine dönüştürülerek kullanıcıya ödenmesi, saklanması, transferi aracılık etmesi engellenmiştir.
TC. Merkez Bankası’nın öngördüğü sakıncalara karşılık ekonomi çevrelerinden kriptoparaların ödeme aracı olarak kullanımının engellenmesinin dünyadaki gelişmeler karşısında Türkiye’yi yavaşlatacağı, yabancıları Türkiye’ye çekerek fark yaratabileceği veya paranın dolaşımının hızlanması ihtimalinin bu yolla ortadan kalktığı belirtilmektedir.
Altı maddeden oluşan söz konusu Yönetmelik 30.04.2021 tarihinde yürürlük kazanacaktır.
Av. Yeliz Özçetin